روتین پوستی در دوران بارداری: بایدها و نبایدها

روتین پوستی در دوران بارداری با توجه به تغییرات هورمونی بر پوست 

بارداری باعث افزایش شدید هورمون‌ها—به‌ویژه استروژن و پروژسترون—می‌شود که این تغییرات  می‌توانند سبب تأثیرات  قابل ‌توجهی بر پوست شوند. نوسانات هورمونی در دوران بارداری ممکن است منجر به افزایش تولید چربی و در نتیجه بروز جوش‌های پوستی، یا افزایش تولید رنگدانه‌ی ملانین و ایجاد لکه‌های تیره‌ای گسترده به نام ملاسما در پوست صورت گردد.

برخی زنان در این دوران پوستی درخشان و شفاف دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است با خشکی، حساسیت یا خارش مواجه شوند. درک این تغییرات، نخستین گام برای ساختن یک روتین مراقبتی مناسب با نیازهای متغیر پوست در این دوران حساس است.

از سوی دیگر، داشتن یک روتین پوستی ایمن و مؤثر در دوران بارداری نه‌تنها برای حفظ زیبایی، بلکه برای سلامت جنین بسیار ضروریست.

اقدامات ایمن برای مراقبت از پوست در دوران بارداری

بایدها: اقدامات موثر بر سلامت پوست زنان باردار

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد نوسانات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند منجر به تغییر در ترشحات سبوم و تولید بیشتر ملانین در پوست گردد. به منظور جلوگیری از آسیب‌های ناشی از این شرایط بایستی روتین پوستی در دوران بارداری بر اساس نیازهای پوست بازبینی و اصلاح گردد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1. استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم: استفاده از شوینده‌های فاقد سولفات و اسانس (شوینده‌های صورت، بدن و شامپوها) در دوران بارداری به شدت پیشنهاد می‌شود چرا که محصولات ملایم علاوه بر پاک کردن آلودگی و سبوم اضافه، چربی طبیعی پوست و مو را حفظ می‌کنند. استفاده از محصولات دارای ترکیباتی از قبیل گلیسیرین یا سرامید می‌تواند سبب جلوگیری از ایجاد آکنه و ترمیم سد دفاعی پوست شود.
2. آبرسانی کافی به پوست: تغییرات هورمونی می‌توانند باعث خشکی شدید پوست شوند. استفاده از مرطوب‌کننده‌های غنی از مواد طبیعی و غیر کومدون‌زا با ترکیباتی مانند هیالورونیک اسید، شی‌باتر یا اسکوالان می‌تواند در آبرسانی و حفظ رطوبت پوست موثر واقع گردد.
3. استفاده روزانه از ضدآفتاب‌های فیزیکی: محافظت از پوست در برابر آفتاب در دوران بارداری در جهت جلوگیری از ایجاد لک‌های دوران بارداری (ملاسما) بسیار ضروری می‌باشد. بدین منظور انتخاب ضدآفتاب‌هایی با  فیلترهای غیر جذب شونده فیزیکی شامل زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید ضروری به نظر می‌رسد؛ چرا که فیلتر های جذب شونده شیمیایی به دلیل احتمال جذب پوستی ممکن است بر سلامت جنین تاثیر منفی داشته باشد.
4. پیشگیری از ایجاد ترک‌های پوستی: اگرچه ژنتیک نقش قابل توجهی در ایجاد ترک‌های پوستی (Strech Marks) دارد، استفاده منظم از روغن‌های طبیعی و مغذی (مانند روغن رز هیپ یا بادام) و کرم‌های حاوی ویتامین E می‌تواند به بهبود خاصیت کشسانی پوست کمک کند.
5. نوشیدن آب و تغذیه مناسب: مصرف آب کافی و غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان، امگا ۳ و ویتامین‌های A، C و E سلامت پوست، مو و جنین را تقویت می‌کند.

در کنار استفاده از روغن‌های طبیعی، اگر به‌دنبال راهکاری قوی‌تر برای کاهش یا رفع ترک‌های پوستی (Strech Marks) هستید، کرم ترمیم‌کننده سیلیکونی را ببینید.

نبایدها: ترکیباتی که باید در بارداری از آن‌ها پرهیز کرد

به منظور داشتن روتین پوستی موثر و ایمن در دوران بارداری بایستی به مواد سازنده محصولات مورد استفاده توجه شود که در ادامه به مهمترین ترکیبات آسیب‌زا بر پوست و سلامت جنین اشاره می‌شود:

1. رتینوئیدها: ثابت شده است که مصرف رتینوئید و مشتقات آن از قبیل رتینول، ترتینوئین، آداپالن و ویتامین آ که در ساخت محصولات جوان‌کننده و ضدآکنه یافت می‌شوند با خطر نقص‌های مادرزادی جنین مرتبط هستند و استفاده از آن‌ها حتی به ‌صورت موضعی توصیه نمی‌شوند.
2. هیدروکینون: یک ماده قوی روشن‌کننده پوست است که معمولاً برای درمان هایپرپیگمنتیشن، ملاسما (لک‌های بارداری)، تیرگی‌های ناشی از افزایش سن و انواع دیگر تغییرات در رنگ‌ پوست استفاده می‌شود. این ماده با مهار آنزیم تیروزیناز که در تولید ملانین نقش دارد، باعث کاهش رنگ‌دانه‌های پوست می‌شود. اگرچه هیدروکینون در روشن‌سازی پوست مؤثر است، اما استفاده از آن در دوران بارداری به دلایل جذب بالای پوستی، عدم وجود اطلاعات کافی درباره ایمنی آن در دوران بارداری، مطالعات  FDAدر مورد احتمال آسیب به جنین و امکان تحریک و حساسیت پوستی بیشتر در دوران بارداری به دلیل حساس شدن شدید پوست در بارداری توصیه نمی‌شود:

جایگزین‌های ایمن برای پیشگیری و درمان لک در بارداری شامل سرم‌های حاوی ویتامین  C، نیاسینامید، آزلائیک اسید و ضدآفتاب‌های معدنی (زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید) می‌باشد.

1. اسید سالیسیلیک با دوز بالا: که در محصولات ضدآکنه و لایه‌بردارها رایج است. استفاده از دوزهای کم سالیسیلیک اسید (زیر ۲٪) ممکن است بی‌خطر باشد، اما استفاده از غلظت‌های بالاتر توصیه نمی‌شوند.
2. استفاده از ضدآفتاب‌های شیمیایی حاوی ترکیبات اکسی‌بنزون و آووبنزون: که ممکن است باعث اختلالات هورمونی شده و بر رشد جنین تأثیر منفی داشته باشند.
3. اسانس‌های روغنی: اسانس‌های روغنی از قبیل رزماری، مریم‌گلی، دارچین و نعنا ممکن است باعث انقباضات رحمی یا واکنش‌های آلرژیک شوند و پیشنهاد می‌شوند که استفاده از آنها در دوران بارداری تحت نظر پزشک صورت گیرد.
4. فرمالدهید و نگهدارنده‌های آزادکننده فرمالدهید: این ترکیبات در برخی از محصولات مربوط به ناخن و درمان‌های مو یافت می‌شوند، سرطان‌زا و تحریک‌کننده دستگاه تنفسی بوده و بهتر است در دوران بارداری استفاده نشوند.
5. فتالات‌ها: مطالعات علمی نشان داده‌اند که فتالات‌ها (که اغلب به عنوان “اسانس” در لیست ترکیبات محصولات مراقبتی پوست و مو آورده می‌شوند) سبب ایجاد اختلالات هورمونی و مشکلات رشد می‌گردند و به همین دلیل استفاده از آنها در روتین پوستی در دوران بارداری پیشنهاد نمی‌شوند.
6. پارابن‌ها: که به‌عنوان نگهدارنده در محصولات آرایشی استفاده می‌شوند، ممکن است باعث اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز شوند. از سوی دیگر، برخی مطالعات ارتباط آن‌ها با آسیب‌های تولیدمثلی را نشان داده‌اند.

نکات تکمیلی برای روتین پوستی در دوران بارداری

با توجه به مطالب گفته شده پیشنهاد می‌شود برای روتین پوستی در دوران بارداری  انتخاب محصولات مراقبتی بر اساس ترکیبات تشکیل دهنده ایمن و با تمرکز بر پاکسازی، آبرسانی و محافظت انجام پذیرد و شروع هر محصول مراقبتی تحت نظر پزشک زنان و یا متخصص پوست انجام گردد. پیشنهادهای ایمن‌تر برای انتخاب محصولات مراقبتیدر  دوران بارداری به شرح زیر می‌باشد:

1. انتخاب ضدآفتاب‌های فیزیکی حاوی فیلترهای زینک اکساید و تیتانیوم دی‌اکساید با فاکتور حفاظتی مناسب.
2. استفاده از مرطوب‌کننده‌هایی حاوی ترکیبات طبیعی و ایمن از قبیل هیالورونیک اسید، گلیسیرین، سرامید
3. استفاده از شوینده‌های ملایم فاقد سولفات و اسانس
4. انتخاب روغن‌های طبیعی مانند روغن بادام، نارگیل و یا روغت زیتون

بایستی به این نکته توجه کرد که بارداری زمانی برای مراقبت درونی و بیرونی از خود است. با انتخاب‌های درست در مراقبت از پوست، می‌توان این دوران حساس را با اعتماد به ‌نفس و جلوگیری از مشکلات متعاقب پشت سر با زیبایی و خاطرات خوش به پایان رسانید.

علاوه بر مراقبت‌های دوران بارداری، اگر نگران جای بخیه سزارین یا سایر اسکارها هستید، می‌توانید برای روش‌های مؤثر درمان اسکار پوستی اطلاعات بیشتری کسب کنید.